Ciągle po kole. Rozmowy z żołnierzami getta warszawskiego

Ciągle po kole to zapis rozmów na temat życia w getcie i powstania w kwietniu 1943, które Anka Grupińska w latach 19852000 przeprowadziła z żołnierzami żydowskimi: Markiem Edelmanem, Szmuelem Ronem, Maszą Glajtman Putermilch, Pniną Grynszpan­Frymer, Aronem Karmim, Lubą Gawisar, Adiną Blady Szwajgier, Haliną (Chajką) Bełchatowską, Bronkiem Szpiglem i Kazikiem Ratajzerem. To wyjątkowy dokument zawierający historię mówioną czasu Zagłady.

Ty o miłości mówisz.

Nie, nie o miłości. Tak, o miłości. O różnych sprawach mówię. Nie tylko o getcie. O wszystkim. Trzeba umieć wskoczyć jeszcze raz na dach. Zawsze. Gdyby nie ona i jeszcze dwie dziewczyny, to ja bym tego wszystkiego nie zrobił. One mnie pchały: dalej, dalej! One potrafiły tak jak ja myśleć o życiu innego człowieka. Leży ci tu facet i umiera. One chcą go ratować. Ale trzeba się zaangażować. A zaangażować się to jest ryzyko. Ryzyko, którego takie dwudziestopięcioletnie dziewczyny nie umieją podjąć. Potrzebowałyby pistoletów. Ja się nie bałem zaangażowania, a one to podchwyciły. I za rok, pół roku były takie same. I już byliśmy razem. Bo to wszystko,to jest to samo. Ten jeden dzisiaj,to jest te400czterystatysięcy wtedy. A ty nie jesteś w stanie w to wszystko wejść, we mnie wejść. Bo nie chcesz.

Rzeczywiście, nie jestem w stanie Jesteś już bardzo zmęczony?

Nie. Mogę umrzeć

(fragment rozmowy z Markiem Edelmanem)