Czas autonomii

Przez wiele powojennych dziesięcioleci niewiele się o przedwojennej autonomii śląskiej mówiło i pisało. Dopiero w wolnej Polsce autonomia powróciła, głównie za sprawą Ruchu Autonomii Śląska, który samą nazwą do niej nawiązuje. Dzisiaj znowu wiele się o tamtej autonomii mówi, ale często przy niewiedzy, czym tak naprawdę była.Zapisana w Statucie Organicznym Województwa Śląskiego przez Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej w 1920, a wprowadzona w życie w 1922 roku autonomia województwa śląskiego miała korzenie w okresie plebiscytowym.

Na konferencji w Wersalu w 1919 roku postanowiono, że o losie Górnego Śląska mają zadecydować w plebiscycie Górnoślązacy. Zainteresowane państwa musiały ich do siebie przekonać. Niezależnie od poczucia świadomości narodowej czy etnicznej Górnoślązacy, czy to opcji niemieckiej, czy polskiej, czy po prostu górnośląskiej, mieli ponadto poczucie odrębności. Dlatego Polska, za namową komisarza plebiscytowego Wojciecha Korfantego, przekonywała daleko idącą autonomią. Zaprojektowano ją dla Górnego Śląska, lecz także w interesie państwa polskiego.Dlatego warto wiedzieć, skąd się tamta, przedwojenna autonomia wzięła, czym była, jak funkcjonowała i co znaczyła dla Górnego Śląska i dla Rzeczypospolitej. Postanowiłem o niej opowiedzieć, żeby przestała być pojęciem enigmatycznym.

Jan F. Lewandowski, historyk, filmoznawca, publicysta, doktor nauk humanistycznych. Zajmuje się historią Górnego Śląska i historią kina. Jest autorem kilkunastu książek m.in. 100 filmów polskich, 100 filmów stulecia, Historia Śląska według Kutza, Przesyłka ze Szkocji. Generał Józef Zając i jego kolekcja, Kino śląskie. Jego biografię Wojciecha Korfantego nagrodzono ‚Górnośląskim Tacytem’ – nagrodą im. ks. Augustina Weltzla. Mieszka w Katowicach.