Czas Kondora

Ta historia zaczęła się 11 września 1973 roku w stolicy Chile, kiedy generał Augusto Pinochet zbombardował pałac prezydencki, stanowiący symbol najtrwalszej demokracji parlamentarnej na kontynencie południowoamerykańskim. Według oficjalnej wersji Stany Zjednoczone nie były zaangażowane w zamach, wiadomo jednak, że zaledwie trzy lata wcześniej próbowały zorganizować w Chile pucz w celu obalenia rządu. Zarówno amerykańska próba zamachu stanu, jak i przewrót Pinocheta miały ten sam cel: obalenie Salvadora Allende.

Służby wywiadowcze Chile i kilku innych krajów Ameryki Południowej obawiały się lewicowych ugrupowań zbrojnych i potencjalne zagrożenie z ich strony było głównym bodźcem dla stworzenia sojuszu, któremu nadano nazwę Operacja Kondor. Oficjalnie przy cichym wsparciu USA sojusz miał prowadzić działalność antyterrorystyczną.

John Dinges stawia dziś pytanie: jak wielu tysiącom morderstw popełnionych w Chile, Argentynie, Urugwaju, Boliwii, Paragwaju i Brazylii można było zapobiec, gdyby Stany Zjednoczone zajęły jednoznaczne stanowisko i zdecydowanie sprzeciwiły się zabójstwom, torturom i porwaniom? Żeby na nie odpowiedzieć, poszukiwał byłych funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa, członków lewicowych ugrupowań zbrojnych oraz pracowników rządu amerykańskiego. Okazało się, że część osób już nie żyje, a wielu wojskowych i urzędników nadal nie chce ujawnienia prawdy. Niektórzy odważyli się jednak przerwać zmowę milczenia. Ich relacje oraz dokumenty, które w ostatnich latach udostępniono opinii publicznej, złożyły się na historię wydarzeń z lat 1973–1980.

‚W 1998 roku hiszpański sędzia wniósł oskarżenie przeciwko generałowi Augusto Pinochetowi – ta sprawa stała się bodźcem do przerwania milczenia na temat losów tysięcy ludzi, którzy byli torturowani i zabijani w czasie trwających ponad dziesięć lat rządów dyktatorskich w Chile i innych krajach Ameryki Południowej. Na żądanie Hiszpanii Stany Zjednoczone ujawniły ponad sześćdziesiąt tysięcy stron dokumentów dotyczących Chile, w tym akta operacyjne CIA. […] Dinges, który mieszkał w Chile i sam był przesłuchiwany w obozie w czasach dyktatury Pinocheta, dotarł do tych archiwów i odkrył ponurą historię Operacji Kondor – kierowanego przez Chile sprzysiężenia sześciu południowoamerykańskich państw, mającego na celu pojmanie i wyeliminowanie lewicowych partyzantów i ich zwolenników.’ „Publishers Weekly”

‚Dinges przemierza długą drogę, by na światło dzienne wydobyć prawdę mrocznych czasów.’ „San Francisco Chronicle”

‚Czytałem tę książkę ze szczególnym zainteresowaniem, ponieważ i ja miałem zostać jedną z ofiar.’ Edward Koch, były burmistrz Nowego Jorku

‚Skrupulatna, świetnie udokumentowana i oburzająca.’ „The Washington Post”

‚Książka Dingesa uderza w środek toczącej się dzisiaj debaty na temat amerykańskiej polityki zagranicznej – dotyczy to między innymi tajemnicy dochowywanej w imię bezpieczeństwa narodowego.’ „The Nation”