Druga historia nazizmu w federalnych Niemczech po 1945 roku

Podczas gdy coraz szersze kręgi niemieckiej elity politycznej zabiegają o głosy tzw. wypędzonych, warto przypomnieć, na jakich podstawach zbudowana została dzisiejsza państwowość niemiecka. Losów powojennych zachodnich Niemiec nie można streścić legendą o cudzie gospodarczym i zbudowaniu modelowej demokracji. W rzeczywistości do powstania i rozbudowy RFN w przeważającym stopniu przyczyniły się dawne kadry nazistowskiego reżimu, które po 1945 r. wróciły na stanowiska. Co ważne, powojenna ciągłość elit do dziś stanowi dla Niemców uciążliwe brzemię i potencjalne źródło nowych sporów i skandali.

Książka ma ambicję – by użyć formuły historyka Petera Reichela – przedstawić „drugą historię narodowego socjalizmu”, czyli historię nazizmu w Niemczech zachodnich po 1945 r. Analizuje przeszkody, na jakie do momentu powstania RFN w 1949 r. napotykała prowadzona i kontrolowana przez zwycięskich aliantów denazyfikacja. Następnie omawia politykę rządu Adenauera, której cechą szczególną była pobłażliwość wobec byłych nazistów i troska o zachowanie ciągłości personelu urzędniczego. Dzięki temu kadry zarządzające gospodarką, kulturą, jak i administracją państwową nie zmieniały się przez wyjątkowo długi czas.

Praca A. Wahla pozwala zrozumieć, jak bardzo obecność przeszłości (Vergangenheitsbewältigung) wpływa nie tylko na życie codzienne najludniejszej i najbogatszej europejskiej demokracji, lecz także na treść niemieckiej kultury politycznej i na kształt świadomości zbiorowej. Książka przedstawia francuski punkt widzenia na najnowszą historię Niemiec i może stanowić istotne uzupełnienie aktualnego stanu wiedzy o dziejach stosunków polsko-niemieckich. Stawia także ogólniejsze pytanie: czy możliwa jest przemiana ustrojowa bez wykorzystania kadr i elit poprzedniego ustroju?, które doskonale wpisuje się w rozważania nad potrzebą i zasięgiem lustracji w Polsce po roku 1989.

Alfred Wahl jest emerytowanym wykładowcą historii współczesnej na uniwersytecie w Metzu. Udziela się również w środowisku francuskiej lewicy. Wydał szereg publikacji poświęconych tematyce niemieckiej: L’Allemagne de 1945 à nos jours (2009), L’Allemagne de 1918 à 1945 (2003), Histoire de la République Fédérale d’Allemagne (2000), Les forces politiques en Allemagne, XIXe–XXe siècle (1999). Jest także autorem książek o historii piłki nożnej.