Klauzula porządku publicznego jako instrument ochrony materialnoprawnych interesów i wartości fori

W każdym państwie prawo zna instrumenty, których celem jest ochrona szczególnych interesów i wartości własnego porządku prawnego. W obszarze prawa prywatnego, takim instrumentem jest klauzula porządku publicznego (ordre public, public policy). Klauzula porządku publicznego znana jest zarówno w polskiej ustawie PrPrywM z 2011 r., jak i w unijnych rozporządzeniach poświęconych prawu kolizyjnemu – w szczególności rozporządzeniom Rzym I i Rzym II. Klauzula przewidziana jest także w przepisach o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń sądowych: zarówno krajowych, jak i unijnych.

W książce podjęte zostały zagadnienia dotyczące fundamentów funkcjonowania klauzuli porządku publicznego we współczesnych systemach prawnych. Praca omawia w szczególności przesłanki zastosowania klauzuli porządku publicznego, z uwzględnieniem spornych na świecie, a słabo jeszcze opracowanych w naszym kraju zagadnień, takich jak m.in.: rola związku sprawy z forum (niem. Inlandsbeziehung) czy kryterium powściągliwego stosowania klauzuli (franc. l’effet attenué). Uwaga poświęcona jest pojęciu i treści krajowego porządku publicznego w relacji do europejskiego porządku publicznego. Analizie poddawane są różne funkcje jakie klauzula pełni w obrębie systemu prawnego. Uzasadniać może ona wszakże zarówno wyłączenie stosowania obcego prawa, jak i odmowę uznania bądź stwierdzenia wykonalności orzeczeń, aktów czy dokumentów urzędowych pochodzących z innych państw. W pracy podejmowana jest próba oceny podobieństw i różnic sposobu funkcjonowania klauzuli w tych odmiennych kontekstach prawnych.

Istotną część książki stanowi także analiza przykładów interwencji ordre public pochodzących z różnych systemów prawnych. Rys prawnoporównawczy służy jako punkt wyjścia dla analizy polskiego porządku prawnego pod kątem potrzeby ochrony podstawowych wartości naszego systemu prawnego. Przedmiotem zainteresowania pracy są zwłaszcza zagadnienia wzbudzające współcześnie żywe dyskusje na świecie i w Polsce, z uwagi na istotne przemiany społeczne zachodzące w ostatnich dekadach z jednej strony, oraz duże różnice pomiędzy poszczególnymi kulturami prawnymi z drugiej. Praca porusza m.in. kwestie takie jak: małżeństwa jednopłciowe, małżeństwa poligamiczne, rozwody przez odrzucenie (talaq), odszkodowania karne (punitive damages), wolność słowa, korupcja w umowach międzynarodowych i wiele innych.

Monografia powinna zainteresować praktyków prawa mających do czynienia ze sprawami z zakresu indywidualnego i gospodarczego obrotu z zagranicą: sędziów, adwokatów, radców prawnych oraz przedstawicieli innych zawodów prawniczych, jak również urzędników publicznych i pracowników organizacji międzynarodowych. Jest także wartościową lekturą dla teoretyków prawa zainteresowanych prawem prywatnym międzynarodowym i międzynarodowym postępowaniem cywilnym.