Aleja Dziwacznych posągów

Aleja dziwacznych posągów Dejana Vukićevicia to zbiór dwunastu opowiadań podzielonych po cztery w trzy cykle: Obsesje, Mitopeje i Le beau est toujors bizarre. W cyklu pierwszym bohaterowie opowiadań to ludzie owładnięci tytułowymi obsesjami (jak bohaterowie opowiadań: Zimny i Martwa dusza), fobiami (np. bohater utworu Tractatus Mosquitus), rozmaitymi skrzywieniami psychicznymi, czy też zwyczajnie uwikłani w niezwykłe, lecz tragiczne w skutkach okoliczności życiowe (bohaterka opowiadania Circulus vitae). Cykl Mitopeje zawiera utwory nawiązujące do popularnych wątków mitologicznych, a nawet biblijnych, niekiedy dość luźno, (jak w opowiadaniu Argo z Ogigiji), zdarza się też przeniesienie postaci mitologicznej do świata współczesnego (opowiadanie Centaur), a także trawestowany wątek biblijny w drugiej płaszczyźnie narracyjnej (w opowiadaniu Kołysanka dla Abla). Opowiadania ostatniego cyklu, Le beau est toujours bizarre, ilustrują daremność odwiecznej gonitwy człowieka za pięknem, co prawda różnie pojmowanym, jednakże jego niedosyt wywołuje tragiczne poczucie pustki, a świadomość, iż jest ono niedosiężne prowadzi bohaterów do samounicestwienia (jak w opowiadaniach: Aleja spleenu oraz Gnój) lub do groteskowych sytuacji, w których o ich losach decydują ludzie wyznający tępo pewne absurdalne zasady (np. opowiadania: Dwa palce pod sercem i Listy z ziemi).

Po zbiorze opowiadań Żałoby, poprzez który Dejan Vukićević objawił się jako pisarz posiadający swoisty głos literacki, w nowym kręgu opowieści, rozkłada on szeroki wachlarz perypetii, przybliżających nam świat jego prozy i umożliwiających przekroczenie granicy zrozumienia dla daremności naszych zmagań z tak pojmowanym, życiem. Aleja dziwacznych posągów jednakże zaskakuje wiernych czytelników prozy Vukićevicia, przywodząc im na myśl raczej Kronikę pewnego miasta Momčila Nastasijevicia czy Bożych ludzi Borisava Stankovicia. Podstawową różnicą jest tu jednak punkt widzenia; perspektywa ta umożliwia zupełnie inny zasięg obserwacji, skierowanych na najodleglejsze i najbardziej ukryte obszary duszy. Wymaga to nieco innego ‚ustawienia ucha’ na te tętno, które bije szerząc odwieczne błędy ludzkości…

Radovan Beli Marković