Franz Kafka. Encyklopedia

Utwory Franza Kafki napisane są językiem, który wydaje się prosty i bezpośredni, a jednak owa stylistyczna fasada skrywa myśli tak złożone i struktury tak zawiłe, że opierają się natychmiastowemu zrozumieniu. Być może dlatego Kafka stał się jednym z najczęściej czytanych, a zarazem jednym z najbardziej intrygujących pisarzy XX wieku. W bliskości z jego tekstami czytelnik doświadcza takiej samej frustracji interpretacyjnej, jaką przeżywają Kafkowscy bohaterowie.

Sama idea wydania encyklopedii o życiu i dziele Franza Kafki wydaje się wewnętrznie sprzeczna. Od encyklopedii oczekuje się przecież wyczerpującej informacji o jasno określonej sferze faktów. Można zatem mieć wątpliwości, czy zadanie kompilacji jako wymóg encyklopedyczny nie jest samo w sobie kafkowskim przedsięwzięciem: niemożliwym, pełnym nierozwiązywalnych paradoksów, skazanym na fragmentaryczność. Łatwo sobie wyobrazić opowiadanie napisane przez Kafkę, w którym bezimienny narrator podejmuje się zebrania w formie encyklopedycznej wszelkiej wiedzy związanej z życiem i dziełem konkretnego autora. Taki hipotetyczny tekst składałby się niemal w całości ze wstępu, w którym narrator wyliczałby całe mnóstwo przeszkód stojących na drodze do ukończenia pracy, którą sam sobie narzucił.

Autorzy nie roszczą sobie pretensji do przedstawienia ostatecznych poglądów na życie Kafki ani do zredukowania interpretacyjnego chóru krytycznych spotkań z jego tekstami do pojedynczego głosu. Jak zauważył sam Kafka w jednym z aforyzmów: „Tylko w chórze możliwe jest dostąpienie jakiegoś rodzaju prawdy”.