Łódź wielowyznaniowa. Dzieje wspólnot religijnych do 1914 r.

Czy istnieje ‚gen’ religijny? Co decyduje o rozwoju życia duchowego rozumianego jako potrzeba nawiązania kontaktu z Bogiem? Jaką rolę pełni życie religijne w wymiarze społecznym?

W publikacji podjęto próbę odpowiedzi na te pytania oraz przedstawiono rozwój wszystkich wspólnot wyznaniowych na obszarze Wielkiej Łodzi w okresie do I wojny światowej. Od początku XIX w. rozpoczął się proces tworzenia ‚polskiego Manchesteru’, określanego też jako ‚tygiel narodów, kultur i religii’. Jego wyróżnikiem, obok skomplikowanych podziałów narodowościowych, był systematyczny rozwój życia społecznego ze sferą duchowości na czele. Do wybuchu I wojny światowej powstała skomplikowana ‚mozaika’ religijna podzielona na wyznania chrześcijańskie i niechrześcijańskie (takie jak religia mojżeszowa i muzułmańska).

Religie, wierzenia, zbiory norm i wartości stanowią niewątpliwie jedną z płaszczyzn oceny świata zewnętrznego, w której danej jednostce, poszczególnym grupom czy wreszcie całym społecznościom przyszło żyć. Niekiedy stanowią istotną motywację do określonych postaw i zachowań człowieka, ale też i całych zbiorowości, wobec otoczenia. Badania nad religiami, dziejami poszczególnych wspólnot wyznaniowych oraz ich kontekstem społeczno-gospodarczym i politycznym mają charakter interdyscyplinarny łącząc, ogniskując w jednym miejscu przede wszystkim dorobek nauk humanistycznych, ekonomicznych i społecznych.