Między spontanicznością a konformizmem

Praca przedstawia wyniki badań, mających charakter jakościowej analizy treści, nad rocznikiem 2006 sześciu ukazujących się w Polsce magazynów poświęconych stylowi życia: „Cosmopolitan”, „Glamour”, „Twojego Stylu”, „Playboya”, „CKM” i „Men’s Health”. W prezentowanej pracy autor stara się odpowiedzieć na następujące pytania: – Czy biorąc pod uwagę zalecane przez badane pisma cele aktywności cielesnej w sferze czasu wolnego, czytelnicy zachęcani są do spontanicznego realizowania pragnień czy też do podporządkowania się niezależnym od pragnień wzorom? – Jeśli zaś w analizowanych przekazach spotykamy się z wezwaniami obu typów, w jaki sposób godzone są występujące między nimi sprzeczności? – Jakie modele relacji między „ja” a ciałem przedstawiane są przez analizowane pisma i czy są one uwarunkowane przez cele cielesnej aktywności? Rozpatrując zalecane przez badane magazyny formy aktywności cielesnej pod kątem ich wyzwolicielskiego bądź konformizującego charakteru, autor wyróżnił w wyniku analizy cztery kategorie zaleceń: zachęcanie, obowiązki, kuszenie i instruowanie. Pierwsza z nich jest zgodna z wizją kultury masowej jako rzeczniczki libidynalnej wolności, zaś pozostałe trzy wykazują się cechami konformizującymi. Badane pisma stosują szereg technik służących maskowaniu bądź niwelowaniu sprzeczności pomiędzy głoszoną przez nie afirmacją libidynalnej swobody a konformizującymi aspektami ich przekazów. Polegają one między innymi na nadawaniu konformistycznemu postępowaniu pozorów wolności i spontaniczności bądź bagatelizowaniu związanych z nim dolegliwości. Analiza relacji między „ja” i ciałem występujących w badanych czasopismach pokazuje, że spotykamy się w nich zarówno z przykładami myślenia o ciele jako o czymś nieodseparowanym od jaźni – jej przeżyciu i formie autoekspresji – jak również z pojmowaniem go w kategoriach instrumentalno-uprzedmiotawiających, przenoszonych ze sfery nowoczesnej pracy. Pierwsze ujęcie relacji między jaźnią a ciałem pojawia się w zaleceniach mających formę zachęcania, ale również w przypadku typowego dla reklam kuszenia prezentującego podporządkowanie się reklamowym sugestiom jako formę spontanicznej autoekspresji. Z traktowaniem ciała jako odseparowanego od „ja” korpusu spotykamy się natomiast w przypadku zaleceń wykazujących się cechami instrukcji bądź obowiązków. Pracę zwieńcza „Appendix”, gdzie przedstawiona zostaje alternatywna wobec zaleceń współczesnej kultury masowej koncepcja samorealizacji opartej na ciele odwołująca się do prac Herberta Marcusego.