Niemajątkowe wartości życia rodzinnego w polskim prawie cywilnym

Monografia stanowi wynik kilkuletnich badań, które podjęte zostały w związku z dostrzeżeniem wielu, związanych ze współczesnym pojęciem rodziny, problemów. Jej przedmiotem uczyniono zagadnienia ochrony tych dóbr osobistych, które wypełniając niemajątkowy obszar życia rodzinnego narażone są na zewnętrzne ingerencje. Inspiracją rozważań była wnikliwa analiza orzecznictwa sądowego, zarówno krajowego, jak i ETPC, które w ostatnich latach wręcz masowo wyodrębnia związane z rodziną dobra osobiste. Jednym z podstawowych celów badawczych podjętych w pracy stało się w związku z tym pytanie o podstawy, przesłanki i skutki uznania określonej wartości za dobro osobiste. Prowadzone w obrębie rozważań o wartościach badania, pozwoliły na ustalenie relacji pomiędzy więzią rodzinną a życiem rodzinnym oraz wyodrębnienie grupy związanych z rodzinnym funkcjonowaniem jednostki dóbr, która nazwana została ‚rodzinnymi dobrami osobistymi’. W związku z tym, zakresem pracy objęte zostały m.in. kwestie tożsamości jednostki, pochodzenia i prawa do informacji o pochodzeniu, tajemnicy przysposobienia, praw prokreacyjnych w tym rodzicielstwa i ‚prawa do posiadania dziecka’, stanu cywilnego, nazwiska, tradycji rodzinnej oraz herbów i tytułów rodowych, kultu pamięci po zmarłej osobie bliskiej, niemajątkowego aspektu prawa do grobu oraz nietykalności mieszkania rodzinnego.

Specyfika rodzinnego funkcjonowania jednostki i zachodzących pomiędzy jej członkami skomplikowanych, interpersonalnych relacji, wymagała szczegółowych badań kreatorów życia rodzinnego. Ich wyniki wskazały na konieczność szerokiego postrzegania rodziny oraz rozdzielenia pojęć: rodzina i powiązania rodzinne. Dały one również asumpt rozważaniom na temat alternatywnej w stosunku do małżeństwa, sformalizowanej formy wspólnego życia – związku partnerskiego. Teoretyczno-prawnym rozważaniom towarzyszył wzgląd na ich praktyczny wymiar, co nie tylko umożliwiło wskazanie źródeł większości z poruszanych problemów, ale pozwoliło na przedstawienie propozycji ich rozwiązań oraz sformułowania szeregu wniosków de lege ferenda.

Tematyka pracy jest bardzo interesująca i aktualna. Zagadnienia pojęcia rodziny, wartości życia rodzinnego znajdują się w centrum dyskusji o współczesnym prawie rodzinnym, ulegają zmianom i przeobrażeniom, istotnie zmienia się sposób podejścia do tych kwestii. Stąd opracowanie im poświęcone jest cenne i potrzebne.

Z recenzji dr hab. Moniki Jagielskiej Prof. UŚ