Pijaństwo i alkoholizm w piśmiennictwie Królestwa Polskiego w XIX i na początku XX wieku. Aspekty społeczne, pedagogiczne i kulturowe

Kto iw jaki sposób pisał w Królestwie Polskim w XIX i na początku XX wieku o alkoholizmie? Czy traktowano go jako chorobę, czy problem moralny? Które grupy społeczne uważano za szczególnie zagrożone alkoholizmem? Jak problemy związane z (nad)używaniem alkoholu przedstawiano w materiałach wizualnych?

W książce zaprezentowano wybór piśmiennictwa i materiałów ikonograficznych propagujących określone wyobrażenia i postawy moralne oraz upowszechniających wiedzę o pijaństwie i alkoholizmie w kontekście problemów społecznych, wychowawczych i kulturowych. Zamieszczenie w niej różnorodnych w formie i treści tekstów pozwala dostrzec, jak najczęściej przedstawiano przyczyny i skutki picia alkoholu, w jakich kontekstach ukazywano ten problem, jakie znaczenie nadawano mu w wymiarze indywidualnym oraz zbiorowym.

Celem niniejszej pracy jest zaprezentowanie – z perspektywy historii oświaty i wychowania – wyboru piśmiennictwa z Królestwa Polskiego dotyczącego pijaństwa, alkoholizmu i wstrzemięźliwości, skierowanego do szerokiego grona odbiorców. W tomie znalazły się teksty, które były ważnym elementem kształtowania przekonań, wyobrażeń i postaw opinii publicznej Kongresówki wobec problemów związanych z pijaństwem. Pełniły istotną funkcję w popularyzowaniu szeroko pojętej wiedzy o alkoholizmie. Mając świadomość kontrowersyjności takiego podejścia, zdecydowałam się przedstawić bardzo różne rodzaje piśmiennictwa: poradniki, literaturę kaznodziejską, publicystykę społeczną, przeznaczoną dla niespecjalistów publicystykę popularnonaukową. W XIX i na początku XX wieku wszystkie one odgrywały ważną rolę w procesach samokształcenia i samowychowania czytelników. Współcześnie pozwala ją poznać schematy myślenia naukowego oraz potocznego rozumienia alkoholizmu i trzeźwości.