Polszczyzna dziewiętnastowiecznych salonów

Publikacja ukazuje etykietę językową dziewiętnastowiecznych salonów polskich. Materia językowa usytuowana została na szerszym
tle kulturowym epoki, co rozszerza krąg odbiorców o czytelników niejęzykoznawców, a tym samym propaguje wiedzę o języku jako
integralnym składniku przestrzeni społecznej określonej epoki.

Salon był miejscem, gdzie kształtowano i stosowano
wyższe formy zachowania, także językowego. Służyło to poczuciu elitarności, podkreślało dystans dzielący grupę osób bywałych na
salonach od reszty społeczeństwa. Wyszukane formy grzeczności były ważnym sposobem tego wyróżnienia. Niemniej istotną rolę pełniło
słownictwo. Jak wiadomo, jest to warstwa języka, która najlepiej odzwierciedla strukturę społeczną jego użytkowników. Zatem swoista
leksyka charakterystyczna dla komunikacji salonowej, będzie także przedmiotem opisu.

Opis polszczyzny salonowej wydaje się
potrzebny z kilku powodów:

1. Brak w dotychczasowych badaniach nad językiem XIX w. prac zajmujących się jego ówczesnym
zróżnicowaniem społecznym. W ogóle opisowi stylistycznych i socjalnych odmian języka polskiego w XIX w. poświęcono dotąd niewiele
miejsca. W polu zainteresowań językoznawców znalazły się jedynie gwary miejskie (warszawska i krakowska) oraz – w różnym zakresie –
styl potoczny. Język elit tamtych czasów nie doczekał się dotąd opracowania.

2. Badany typ kontaktu ukazuje bogactwo
stylistyczne naszego języka, który dziś coraz silniej ulega naporowi wszechogarniającej potoczności.

3. Zamierzony opis
utrwala odchodzący w przeszłość sposób posługiwania się językiem wyszukanym, eleganckim, dbałym o formy.