Postępowanie karne a inne postępowania represyjne

„Zgodnie z tytułem tej publikacji, celem książki jest przedstawienie wzajemnych interakcji między postępowaniem karnym, a innymi postępowaniami represyjnymi. Zadanie to jest niezwykle trudne nie tylko z uwagi na skomplikowany charakter omawianej materii, ale przede wszystkim ze względu na jakże lapidarny rozmiar niniejszego opracowania. Komplikacje wynikają z dwóch zasadniczych powodów.

Po pierwsze, analizując problemy postępowania karnego, należy również uwzględnić szereg istotnych instytucji karnomaterialnych, ponieważ przedmiotem postępowania karnego jest właśnie realizacja przepisów prawa karnego materialnego.

Po drugie postępowanie karne sensu largissimo występuje w wielu rodzajach i odmianach, a zatem postępowania karne szczególne (tryby szczególne) cechuje z góry założona przez ustawodawcę odmienność, od postępowania zwyczajnego (zwykłego, modelowego, normalnego, zasadniczego). Tym samym rozważania o dużym stopniu ogólności spowodują wypaczenie i rozmycie różnic między różnymi rodzajami postępowań karnych, a z kolei szczegółowa analiza każdego z tych postępowań z całą pewnością zaburzy tok wywodu.

Niniejsze opracowanie, stanowi finalny efekt realizacji kierowanego przeze mnie grantu naukowego pt; „Współzależność postępowania karnego i innych rodzajów postępowań represyjnych” (numer projektu: K/DSC/002561). Wskazany projekt badawczy został przyznany przez Dziekana WPiA na Uniwersytecie Jagiellońskim, a sfinansowano go ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w konkursie „Młodzi Naukowcy 2014”. Pierwotnym celem badań miały być objęte cztery wzajemnie przenikające się obszary zagadnień, tj.: problematyka tożsamości czynu, problem podwójnej karalności, zakres samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego oraz wpływ rozstrzygnięć wydanych w procesie karnym na postępowania represyjne (wykroczeniowe, karnoskarbowe, wobec nieletnich, dyscyplinarne, lustracyjne, przed Trybunałem Stanu czy przed sejmową komisją śledczą). W początkowej formule jako kierownik grantu przygotowałem obszerną kwerendę badawczą obejmującą wykaz piśmiennictwa oraz orzecznictwa SN, TK oraz judykatów sądów apelacyjnych z zakresu objętego przedmiotem, tak aby przygotować również badania ankietowe wśród osób na co dzień stosujących przepisy. Mając na względzie uchwalenie Wielkiej Nowelizacji KPK z 27 września 2013 r. (Dz.U. poz. 1247), a także zmieniony stan prawny w wyniku ustawę z 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 396), która weszła w życie 1 lipca 2015 r. zdecydowano się w publikacji uwzględnić szereg rozwiązań prawnych jakie w badanych obszarach wprowadziła wskazana ustawa.”. (tak Redaktor opracowania Paweł Czarnecki)

W publikacji znajdują się m.in. teksty dotyczące: Konstytucyjnych wyznaczników postępowania represyjnego; Odpowiedniego stosowania przepisów prawa karnego w postępowaniach represyjnych; Problematyki przedawnienia i zatarcia skazania w postępowaniach represyjnych; Proceduralnych aspektów tzw. umorzenia kompensacyjnego z art. 59a Kodeksu karnego; Warunkowego umorzenia postępowania karnego po 1 lipca 2015 r.; Zasady tożsamości czynu a reguły ne bis in idem; Zasady ne bis in idem w postępowaniu karnym i innych postępowaniach represyjnych; Zasady ne bis in idem w postępowaniu karnym i postępowaniach nierepresyjnych; Samodzielności jurysdykcyjnej sądów karnych i cywilnych; Dowodu nielegalnego w postępowaniu karnym – wykładnia i aspekt procesowy art. 168a KP; Konsensualizmu w postępowaniach represyjnych; Modelu postępowania przyspieszonego w procedurze karnej i wykroczeniowej; Postępowania w przedmiocie wyroku łącznego na tle innych postępowań represyjnych; Specyfiki postępowania w sprawach przestępstw i wykroczeń skarbowych; Modelu postępowania lustracyjnego w polskim systemie prawnym; Modelu postępowania przed Trybunałem Stanu i Sejmową komisją śledczą; Modelu postępowania dyscyplinarnego w polskim systemie prawa.

Z recenzji Profesora Uniwersytetu Gdańskiego, dr hab. Sławomira Steinborna z Katedry Prawa Karnego Procesowego i Kryminalistyki: „Przedstawione do recenzji wydawniczej opracowanie obejmuje zagadnienia, które być może nie wszystkie mieszczą się w „mainstreamie” zainteresowań doktryny prawa karnego, jednak bez wątpienia nie są pozbawione teoretycznej i praktycznej doniosłości. Jako słuszny należy ocenić dokonany przez redaktora i autorów recenzowanej książki wybór, aby wyprawić się na rubieże procedury karnej, do miejsc, gdzie styka się ona z innymi postępowaniami o represyjnym, a niekiedy nawet o nierepresyjnym charakterze. Problemy, jakie na tym styku powstają, są często bardziej skomplikowane, niż kwestie w obrębie ściśle rozumianego postępowania karnego. Tematyka podjęta w książce wymaga zatem zainteresowania nauki prawa karnego i każdą publikację jej dotyczącą należy powitać z dużym zadowoleniem. (…) W poszczególnych opracowaniach szczególnie wartościowe są te fragmenty, w których Autorzy analizują problemy leżące na styku postępowania karnego i danego postępowania represyjnego. Doskonałym przykładem jest tu problematyka zakazu ne bis in idem, w przypadku której prawdziwie ciekawe i niełatwe do rozwiązania problemy znajdujemy właśnie na styku dwóch odrębnych reżimów odpowiedzialności za jeden i ten sam czyn, a w konsekwencji także dwóch odrębnych postępowań represyjnych. Problemy te mają wymiar zarówno konstytucyjny, jak i konwencyjny, co zostało odpowiednio dostrzeżone w poszczególnych opracowaniach.”.

Z recenzji prof. dr. hab. Pawła Wilińskiego: „Jest to praca multidyscyplinarna, w której nie pominięto wątków konstytucyjnych, ani międzynarodowych. Uzyskujemy w ten sposób bardzo bogaty materiał. Opracowania zawarte w książce stanowią wynik prac wielu autorów. Wysiłkiem redaktora naukowego udało się jednak nadać im postać pewnego zamkniętego zbioru, oczywiście niewyczerpującego – i takie zapewne nie było założenie – ale przecież spójnego tematycznie. (…)

Podsumowując przedstawione uwagi recenzowaną pracę należy ocenić pozytywnie. Jest to dzieło interesujące i inspirujące, zawierające analizę wielu istotnych instytucji i problemów – głównie praktycznych – prawa karnego sensu largo. Praca jest ciekawym głosem w dyskusji nad przeobrażeniami prawa karnego. Pracę można polecić nie tylko osobom zajmującym się nauką prawa karnego w szerokim tego słowa znaczeniu, ale w równym stopniu wszystkim osobom zainteresowanym rozwojem tego prawa, w tym także praktykom”.