Róża

„Róża” to najoryginalniejszy dramat Stefana Żeromskiego. Autor starał się zająć w utworze stanowisko wobec sprzecznych poglądów na sens i celowość rewolucji 1905 r. Kreślił też własną wizję rozwiązania problemów społecznych i politycznych w Polsce na początku XX wieku.

Miejsca akcji dramatu przypominają warszawską Cytadelę oraz Nałęczów. W tekście utworu jest wiele bezpośrednich historycznych nawiązań. Pojawiają się odniesienia do straconych bojowników PPS (m.in. do Stefana Okrzei i Józefa Mireckiego-Montwiłła) do porewolucyjnych represji w Łodzi i zamachów PPS w Warszawie, które wydarzyły się w 1906 r.

„Róża” to jeden z najdziwniejszych dramatów w dziejach polskiego teatru. Z jednej strony jest to tekst realistyczny, niemal reporterski, z drugiej – metafizyczny (odwołania do Słowackiego, Wyspiańskiego czy Brzozowskiego).