Transplantologia praktyczna. Zakażenia w transplantologii. Tom 5

Oddajemy w Państwa ręce kolejny, piąty już tom z cyklu Transplantologia
Praktyczna. Tym razem jest on poświęcony infekcjom u pacjentów po
przeszczepieniu narządu unaczynionego. Oblicza się, że w tej grupie pacjentów
częstość zgonów z powodu zakażeń jest zbliżona do częstości zgonów z powodu
chorób układu sercowo-naczyniowego, co oznacza, że co trzeci pacjent po
przeszczepieniu umrze z powodu zakażenia.

Obecnie czas funkcjonowania narządu przeszczepionego liczony jest w latach,
a nawet w dziesiątkach lat. Wśród ponad 3500 pacjentów leczonych w Poradni
Instytutu Transplantologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego są tacy,
którymi opiekujemy się od 30 lat. W większości przypadków pacjenci ci wracają
do normalnego życia, zakładają rodziny, podejmują pracę zawodową. Analizując
czynniki, które przyczyniają się do takiego sukcesu, na pierwszym miejscu
można wymienić dobre nastawienie chorego do leczenia, optymizm, a także
zaufanie do lekarza. Jest to najlepsza podstawa właściwej współpracy
pacjent-lekarz. W kolejności, ogromne znaczenie ma samo przeszczepienie i
zastosowanie właściwych procedur związanych z przeszczepieniem, a później
przewlekłe leczenie, które trwa przez całe życie chorego. Obejmuje ono przede
wszystkim immunosupresję, która ma zapobiec zarówno ostremu, jak i
przewlekłemu odrzucaniu. Nie mniej ważne jest leczenie innych chorób, w tym
choroby podstawowej oraz tych, które występują u pacjentów po przeszczepieniu
z większą częstością niż w całej populacji. Naczelne miejsce w tej grupie
zajmują zakażenia. Tom
Transplantologii Praktycznej poświęcony jest właśnie omówieniu
patogenezy, diagnostyki, przebiegu klinicznego i leczenia zakażeń.
Szczególnie podkreślone są różnice wynikające ze specyficznych uwarunkowań
występujących po przeszczepieniu. Proces diagnostyczno-leczniczy jest w tym
przypadku znacznie utrudniony, bowiem immunosupresja i wynikająca z tego zmieniona
funkcja układu odpornościowego powoduje, że standardowe parametry stanu
zapalnego mogą pozostać w granicach normy. Oprócz leczenia zakażenia często
konieczne jest także zmodyfikowanie leczenia immunosupresyjnego.

W Polsce żyje obecnie ponad 10 000 pacjentów z przeszczepionym narządem
unaczynionym. W przypadku wystąpienia ostrych chorób, a infekcje w dużej
mierze do takich należą, chorzy ci trafiają do lekarza rodzinnego lub na izbę
przyjęć najbliższego szpitala. Dlatego zakażenia u chorych po przeszczepieniu
to nie tylko problem kliniczny, ale także problem organizacji ochrony
zdrowia.

Oddzielnym zagadnieniem jest leczenie lub zapobieganie nawrotom infekcji
przewlekłych. Lata doświadczeń doprowadziły do wypracowania bardzo dobrych
zasad profilaktyki i leczenia infekcji wywołanej wirusami CMV czy EBV.
Sukcesem ostatnich 15 lat jest leczenie profilaktyczne nawrotu zakażenia HBV
u biorców alloprzeszczepów wątroby. Jeszcze 20 lat temu, zakażenie HBV było
przeciwwskazaniem do przeszczepienia. Obecnie zastosowanie właściwego
leczenia spowodowało, że pacjenci po przeszczepieniu wątroby zakażeni HBV
żyją tak samo długo jak przeszczepieni z innych powodów. Od 2012 roku
obowiązują nowe wytyczne, jak należy leczyć infekcje HBV i HCV u biorców
przeszczepów, ale ciągle brakuje regulacji dotyczących postępowania w
sytuacji, gdy to dawca wątroby miał we krwi przeciwciała anty HBV.

Zakażenia to także problem infekcji pasożytniczych. Brak badań
epidemiologicznych nie pozwala na precyzyjne oszacowanie skali zjawiska. W
naszej monografii jeden rozdział poświęciliśmy zakażeniu bąblowcem z
lokalizacją w wątrobie.

Bardzo istotne jest także stosowanie szczepień ochronnych u pacjentów po
przeszczepieniu, choćby przeciwko powszechnie występującym infekcjom
wirusowym, np. grypie. Omówienie tego problemu również znalazło się w jednym
z rozdziałów.

Wiele uwagi poświęciliśmy problemom diagnostyki laboratoryjnej, a także
badaniom histopatologicznym. Zastosowanie metod diagnostyki molekularnej oraz
specyficzne badania mikroskopowe pozwalają precyzyjnie postawić rozpoznanie i
zaplanować leczenie.

Współautorami monografii są wybitni specjaliści, którym w tym miejscu
serdecznie dziękujemy za współpracę.

Leszek Pączek

Krzysztof Mucha

Bartosz Foroncewicz