Turystyka habilitacyjna Polaków na Słowację w latach 2005-2016. Studium krytyczne

Wiosną 2008 r. otrzymałem ze środowiska pedagogiki społecznej pierwsze sygnały o zaskakującej fali awansów naukowych niektórych nauczycieli akademickich, którzy na Słowacji uzyskiwali habilitację z pracy socjalnej jako rzekomo tożsamej z polskimi dyscyplinami naukowymi – pedagogiką lub socjologią. Wskazywano głównie na to, że niektóre osoby legitymujące się słowackimi dyplomami nie są znane w środowisku polskiej nauki, a w przypadku innych akademików przewody habilitacyjne w Polsce zostały negatywnie ocenione przez rady wydziałów. Na Słowacji ten sam dorobek zaaprobowano, uznając go za odpowiadający habilitacji w tym kraju, toteż przedstawiane dyplomy budziły w Polsce zdumienie […]. Zjawisko to przez wiele lat było w środowisku akademickim swoistym rodzajem tabu. Polska prasa pisała zaś o tej praktyce jako niegodnej, wstydliwej czy hańbiącej polską naukę.

Ze Wstępu

Na podstawie analizy dokumentów, aktów prawnych, dostępnych w przestrzeni publicznej danych, a także przeglądu stron internetowych i doniesień prasowych autor przedstawił naukowe studium zjawiska uzyskiwania przez polskich pracowników naukowych habilitacji na Słowacji. Zaprezentował dylematy prawne i moralne związane z tą praktyką, a także jej skutki wpływające na funkcjonowanie wydziałów, uczelni i naukę w Polsce. Istniejące luki prawne oraz krąg znajomości w odpowiednich gremiach, zdaniem autora, sprzyjały temu, że liczne grupy pracowników naukowych z różnych ośrodków akademickich w Polsce świadomie i na masową skalę uprawiały „turystykę habilitacyjną”.

„Studiując poszczególne rozdziały książki,. zadawałam sobie pytania: Czy monografia ta, obrazująca przecież „upadek” moralny naszego środowiska naukowego, powinna się ukazać? Czy jest w stanie wywołać jakieś zmiany, a przynajmniej pobudzić do szerszej refleksji ludzi nauki? Czy może mieć znaczenie w formowaniu nowego pokolenia uczonych? Wreszcie, jakie konsekwencje może ponieść Autor tego opracowania? Czy spotka się z podziwem za odwagę szczerego, otwartego mówienia o rzeczach niewygodnych, niepopularnych, które większość woli przykryć zasłoną milczenia bądź, co najwyżej, jedynie nieśmiało o nich dyskutować w kuluarach podczas konferencji i seminariów naukowych? Odpowiedzi nie są proste ani oczywiste. Nie ulega bowiem wątpliwości, że zmieniające się otoczenie nauki oraz istotne przemiany sposobu jej uprawiania coraz częściej wystawiają na próbę zarówno uczciwość, jak i honor pracowników nauki.”

Z recenzji prof. Barbary Kromolickiej