W gąszczu luster. Powieść o CIA

Książka Roberta Littella zaskakuje przede wszystkim niespotykanym jak na powieść szpiegowską rozmachem i panoramicznym ujęciem tematu. Akcja rozgrywa się w latach 1950-1995 i ukazuje losy kilku pracowników Centralnej Agencji Wywiadowczej – kolegów ‚z jednego naboru’, którzy z czasem stają się arcymistrzami szpiegowskiej gry. Jak w kalejdoskopie zmieniają się miejsca i wydarzenia: podzielony Berlin 1950 roku, owładnięty powstaniem antykomunistycznym Budapeszt, Zatoka Świń w dniach kryzysu kubańskiego, Moskwa podczas zamachu stanu w sierpniu 1991 roku. Drobiazgowo przygotowane akcje CIA często nie odnoszą zamierzonych skutków, co prowadzi do nieuchronnego wniosku, że w Firmie działa ‚kret’. Może być nim każdy – nawet znany od lat, najserdeczniejszy przyjaciel. Tymczasem w Moskwie sowiecki agent o pseudonimie ‚Dziadek’ obmyśla iście szatański plan rozbicia kapitalistycznej gospodarki. Czy zdąży wcielić go w życie?

W odróżnieniu od klasyka literatury szpiegowskiej, Johna Le Carré, Robert Littell nie ironizuje ani nie oddaje się drobiazgowym obserwacjom psychologicznym. Jego żywiołem jest akcja, od której ta obszerna powieść wręcz pęka w szwach, a przesłaniem – szacunek dla wysiłku ludzi, którzy w latach zimnej wojny poświęcili się walce z komunizmem. A to, że poruszali się ‚w gąszczu luster’, gdzie prawda często jest brana za pozór, pozór zaś za prawdę, tylko dodaje szczególnego smaku tej książce, często odwołującej się do Alicji w Krainie Czarów.

Robert Littell, Amerykanin, były korespondent ‚Newsweeka’, specjalizujący się w problematyce rosyjskiej i bliskowschodniej, mieszka obecnie we Francji. Debiutował jako pisarz wydaną w roku 1973 powieścią The Defection of A.J. Lewinter, entuzjastycznie przyjętą przez prasę i czytelników. Od czasu publikacji następnych powieści (The Debriefing, The Amateur) znawcy literatury szpiegowskiej stawiają ich autora w jednym rzędzie z najwybitniejszymi przedstawicielami gatunku: został uznany za ‚amerykańskiego Johna Le Carré’. Spośród jego utworów warto również wymienić The October Circle, Mother Russia, The Once and Future Spy, An Agent in Place, The Visiting Professor, The Sisters, The Revolutionist , Walking Back the Cat i Legends. W gąszczu luster to czternasta powieść Littella. Jego utwory zostały przełożone na dwanaście języków.