Windykacja gospodarcza. Podręcznik do nauki zawodu

Windykacja, termin prawniczy: sądowe dochodzenie przez właściciela zwrotu rzeczy od kogoś, kto nią włada.

Etymologia – łac. vindicatio: ‚roszczenie; obrona konieczna; zemsta’ od vindicare ‚dochodzić własności; uwalniać (się); karać; mścić się’ od vindex ‚obrońca; mściciel’;

Zarówno kryzys gospodarczy, jak i postępujący zanik uczciwości skutkowały wzrostem liczby niespłacanych zobowiązań. Coraz częściej wynikiem pozornie korzystnej transakcji pozostaje nieopłacona faktura VAT lub sądowy nakaz zapłaty generujący jedynie dodatkowe koszta obsługi prawnej. Przedsiębiorca stoi wtedy przed dylematem: wykrzyczeć dłużnikowi w złości co o nim myśli, albo w ciszy przeboleć stratę i odnotować ją w księgach rachunkowych. W obu przypadkach efekt finansowy będzie mizerny. Trzecie wyjście, to powierzenie procesu egzekucji wierzytelności profesjonaliście windykatorowi. Nie może to być jednak przypadkowa osoba, uzurpująca sobie prawa do posługiwania się nazwą tego zawodu. Specjalista nie egzekwuje bowiem długów ani groźnym wyglądem, ani brudnymi sztuczkami przekraczającymi granice prawa i etyki. Dysponuje za to fachową wiedzą z zakresu prawa materialnego i proceduralnego cywilnego, podatkowego, karnego i upadłościowego, psychologii i ekonomii, a nie rzadko też kryminalistyki. Tylko wykorzystanie takich narzędzi zagwarantuje w XXI wieku nie tylko maksymalnie skuteczną egzekucję, ale i spokój wierzyciela.

Domeną specjalisty są głównie zatory finansowe w rozliczeniach pomiędzy przedsiębiorstwami. Nie rozwiążą ich metody znane z filmów gangsterskich, a co najwyżej sprowadzą kłopoty o jakich wierzycielowi się nawet nie śniło. Nie przestraszy też zawodowego oszusta przekazanie egzekucji wielomilionowej kwoty podmiotowi wyspecjalizowanemu w telefonicznym i pocztowym nękaniu nieświadomych swych praw, zwykle niemajętnych, szarych konsumentów. Trudno w ogóle wskazane powyżej rozwiązania nazwać windykacją w dzisiejszym tego słowa znaczeniu. Etyka, prawo i psychologia to podstawy warsztatu współczesnego windykatora. Pomijając aspekty moralne, to się po prostu opłaca. Poznając na kolejnych stronach niniejszego podręcznika meandry zawodu czytelnik sam dostrzeże jak wiele mechanizmów należy uruchomić, by skłonić niesolidnego kontrahenta do zwrotu gotówki. Próby chaotycznego nękania mają w tej branży szansę powodzenia równą stworzeniu romantycznego poematu w wyniku losowego uderzania przez orangutana w klawiaturę maszyny do pisania.

Prawidłowe wezwanie do zapłaty, zabezpieczenie materiału dowodowego, przygotowanie pozwu, uzyskanie korzystnego orzeczenia sądowego pierwszej i zwykle drugiej instancji, następnie klauzuli wykonalności, przekazanie sprawy do komornika wraz z samodzielnym wskazaniem składników majątku dłużnika, z którego należy przeprowadzić egzekucję roszczenia w drodze najczęściej licytacji itp. Tak, zakres podstawowych czynności procesu windykacyjnego potrafi przerazić. A jest to jedynie drobny odcinek niezbędnej niekiedy do przejścia ścieżki. Z tego powodu wzrasta zapotrzebowanie na wyspecjalizowane kadry zdolne do samodzielnego, legalnego i skutecznego egzekwowania należności. Przedstawiony w niniejszej publikacji model zawodowy oparłem na bazie własnej 10-letniej praktyki, odbytej zarówno na stanowiskach wykonawczych jak i kierowniczych w branżach obsługi windykacyjnej, prawnej i detektywistycznej.

Szczególnie podręcznik ten znajdzie zastosowanie w małych przedsiębiorstwach, w których właściciel samodzielnie odpowiada za proces odzyskiwania należności. Pełnił wówczas będzie funkcję swoistego poradnika, prowadzącego krok po kroku przez egzekucję długu. Od wstępnej oceny wierzytelności i prawdopodobieństwa odzyskania utraconych pieniędzy, przez prawem wymagane prawidłowe wezwanie do zapłaty, postępowanie sądowe, egzekucję komorniczą, a w niektórych przypadkach po sytuacje tak skrajne, jak upadłość dłużnika, odliczenie poniesionych strat od podatku lub wszczęcie postępowania karnego. Nieocenione przy tym będą wzory pism niezbędnych w poszczególnych stadiach windykacji.

Dla osób planujących karierę w sektorze egzekucji należności książka ta stanowić będzie kompletny kurs do nauki zawodu, a w sytuacjach awaryjnych, także schemat wskazujący kierunek działania prawidłowego zarówno z praktycznej, prawnej, jak i etycznej perspektywy. Nie sposób bowiem wyobrazić sobie dzisiaj samodzielnego windykatora nie operującego chociażby w podstawowym zakresie zawartą w niniejszym opracowaniu wiedzą fachową.

Niejednokrotnie podmioty gospodarcze dysponują własnymi działami księgowymi lub prawnymi, a mimo tego korzystają dodatkowo z usług zewnętrznych kancelarii. Takie marnotrawienie środków wynika z mało uświadomionej, a ogromnej, różnicy pomiędzy zawodami np. radcy prawnego i windykatora. Niepotrzebnie natomiast oddziela się ten sektor od specjalistów ds. rachunkowości, gdyż to właśnie ich wiedza umożliwia najskuteczniejszą, najszybciej podjętą interwencję. Podstawy wyniesione ze studiów prawniczych lub ekonomicznych uzupełnione praktycznymi aspektami zawodu windykatora takimi jak sposoby poszukiwania majątku dłużnika na potrzeby egzekucji komorniczej, zabezpieczą w zupełności interesy nowoczesnego przedsiębiorstwa. Ponoszone dotychczas koszty egzekucji można więc obniżyć do zera, obligując jednak wybranych pracowników do zapoznania z treścią podręcznika i stosowania jego prostych wytycznych.

Opracowanie służyć więc będzie indywidualnemu doskonaleniu na drodze do samodzielnej, usługowej działalności windykacyjnej, jak i w charakterze obowiązkowej lektury dla pracowników wewnętrznych działów prawnych lub rachunkowości. W sytuacji krytycznej wspomoże samodzielnego wierzyciela jako ściągawka, w walce o należne pieniądze. A także stanowić może swoisty oręż obronny dla dłużnika. Jedynie znając metody przeciwnika można stawić skuteczny opór i przewidzieć przyszłe działania egzekutorów długów.

Zapraszam Państwa do lektury.

Kazimierz Turaliński

SPIS TREŚCI

Wstęp
Dział I – Zarys windykacji
1) Zawód – windykator
2) Dlaczego ludzie nie spłacają swoich długów?
3) Podstawy windykacji
4) Ekonomika postępowania egzekucyjnego
5) Prawne unormowanie wymagalności długu
6) Przerwanie i odnowienie biegu przedawnienia
7) Odsetki
8) Umowa zlecenia windykacji

Dział II – Etapy i techniki windykacji
9) Windykacja zdalna telefoniczna
10) Windykacja polubowna
11) Windykacja polubowna – Taktyka
12) Windykacja sądowa cz. 1 Przed wytoczeniem procesu
13) Windykacja sądowa cz. 2 Tryb postępowania
14) Windykacja sądowa cz. 3 Właściwość sądu
15) Windykacja sądowa cz. 4 Pozew
16) Windykacja komornicza
17) Opłaty komornicze
18) Lokalizacja majątku dłużnika cz. 1 Działania komornika
19) Lokalizacja majątku dłużnika cz. 2 Działania windykatora
20) Egzekucja komornicza z nieruchomości: opis i oszacowanie
21) Egzekucja komornicza z nieruchomości: licytacja
22) Podział sumy uzyskanej z egzekucji
23) Ograniczenia egzekucji komorniczej
24) Windykacja pokomornicza
25) Aspekty podatkowe nieściągalnych wierzytelności
26) Upadłość
27) Układ i podział uzyskanych środków

Dział III – Windykacja – przepisy karne
28) Przestępstwa popełniane na szkodę wierzycieli
29) Przestępstwa najczęściej popełniane w obrocie gospodarczym
30) Inne przepisy karne spotykane w praktyce windykacyjnej
31) Praktyka procedury karnej w windykacji

Dział IV – Wzory pism procesowych i innych dokumentów
1. Umowa windykacji
2. Pełnomocnictwo – podmiot z osobowością prawną
3. Pełnomocnictwo – osoba fizyczna
4. Umowa powierzenia przetwarzania danych osobowych
5. Karta dłużnika
6. Substytucja pełnomocnictwa
7. Ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty
8. Cesja wierzytelności
9. Oświadczenie o dokonaniu cesji
10. Uznanie zobowiązania
11. Pozew o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym
12. Pozew o zapłatę w postępowaniu upominawczym
13. Pozew o zapłatę
14. Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej
15. Wniosek o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności
16. Wniosek o wszczęcie egzekucji
17. Wniosek o dokonanie opisu i oszacowanie nieruchomości w sprawie egzekucyjnej
18. Wniosek o wyznaczenie drugiego terminu licytacji nieruchomości
19. Wniosek o przejęcie nieruchomości na własność
20. Skarga na komornika
21. Wniosek o wyjawienie majątku
22. Zawiadomienie o planowanej korekcie podatku VAT
23. Zawiadomienie o dokonanej korekcie podatku VAT (Naczelnik Urzędu Skarbowego)
24. Zawiadomienie o dokonanej korekcie podatku VAT (Dłużnik)
25. Wniosek wierzyciela o ogłoszenie upadłości bez możliwości zawarcia układu
26. Wniosek zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym
27. Sprzeciw wierzyciela do listy wierzytelności
28. Zarzut wierzyciela do planu podziału funduszów masy
29. Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu
30. Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa
31. Wniosek dowodowy (postępowanie karne)
32. Deklaracja wekslowa
33. Wezwanie do wykupu weksla

Wykaz aktów prawnych