Opowieść o dorastaniu młodych Polaków, którzy zmagają się z samotnością i rusyfikacyjną polityką zaborcy. Oparta w znacznej mierze na przeżyciach samego Stefana Żeromskiego.

Królestwo Polskie, lata dziewięćdziesiąte XIX wieku. Trwa okres wzmożonej rusyfikacji. Marcin, syn szlachcica, daje się wciągnąć przez nauczycieli i dyrekcję gimnazjum w działalność propagującą ideę panslawizmu – ukrytą formę rusyfikacji. Swoje zniewolenie dostrzega dopiero w atmosferze działań patriotycznych inspirowanych przez...